Згодна з новым законапраектам «Аб змене законаў па пытаннях нацыянальнай бяспекі», у войска па кантракце змогуць набіраць амаль каго заўгодна, жанчыны-ваеннаабавязаныя будуць даўжэй заставацца ў запасе, зменіцца спіс тых, хто мае права на адтэрміноўку ад мабілізацыі. Расказваем падрабязнасці дакумента.
Згодна з прапанаванымі папраўкамі ў закон «Аб вайсковым абавязку і вайсковай службе», прыём юнакоў на вайсковы ўлік будзе праводзіцца не з 16, як цяпер, а з 17 гадоў.
Акрамя таго, уводзіцца патрабаванне, што калі прызыўная камісія першага ўзроўню вырашыць вызваліць прызыўніка ад тэрміновай службы або службы ў рэзерве, залічыць яго ў запас праз стан здароўя, то абласная альбо Мінская гарадская камісія абавязаная будзе правесці праверку таго, наколькі гэта рашэнне было абгрунтаваным. Уносяцца і іншыя карэкціроўкі ў парадак прызыву, праходжання медкамісіі, але ў асноўным фармальныя.
У закон «Аб абароне» ўключаецца новы артыкул 14−1 «Правы грамадзян па абароне Рэспублікі Беларусь у мірны час». Згодна з ім, грамадзяне краіны ўжо з 16 гадоў маюць права ўдзельнічаць у выкананні работ абароннага характару ў мірны час (да ўвядзення ваеннага становішча).
Удзел у такіх работах будзе добраахвотным. На час іх выканання грамадзян вызваляюць ад асноўнай працы з захаваннем пасады і сярэдняга заробку. Тым, хто не працаўладкаваны, належацца грашовыя выплаты.
Што гэта за працы — не ўдакладняецца. Гаворка можа ісці, напрыклад, пра ўзвядзенне абарончых збудаванняў. Пералік работ і парадак удзелу ў іх вызначыць урад, а наборам ахвотных зоймуцца мясцовыя ўлады.
Змены ў службе па кантракце
На гэты момант, згодна з арт. 42 закона «Аб вайсковым абавязку і вайсковай службе», на вайсковую службу па кантракце ні пры якіх абставінах нельга браць грамадзян:
- супраць якіх заведзена крымінальная справа;
- якія адбывалі пакаранне ў выглядзе пазбаўлення волі ў папраўчых установах;
- якія маюць судзімасць;
- якія не прайшлі вайсковую службу па прызыве без законных падстаў.
Акрамя таго, ёсць узроставыя абмежаванні:
- упершыню паступіць на вайсковую службу па кантракце можна ва ўзросце да 35 гадоў;
- калі ўжо служыў па кантракце раней і быў звольнены з войска, але па недыскрэдытуючых падставах, або служыў у іншых сілавых структурах (МУС, СК, ДКСЭ, ДФР, МНС) — то заключыць кантракт можна ва ўзросце да 40 гадоў;
- на неафіцэрскія пасады могуць узяць і тых, хто старэйшы за 40, але толькі па рашэнні міністра абароны або кіраўніка іншага органа, дзе ёсць вайсковая служба;
- на афіцэрскія пасады па кантракце ўпершыню бяруць таксама ва ўзросце да 35 гадоў, а афіцэраў запасу — да 40 гадоў.
Што зменіцца пасля паправак? Артыкул 42 дапоўніцца наступным абзацам:
«У мэтах забеспячэння інтарэсаў абароны і нацыянальнай бяспекі па рашэнні прэзідэнта Рэспублікі Беларусь на вайсковую службу па кантракце могуць быць прыняты грамадзяне, якія не адпавядаюць патрабаванням, устаноўленым у частках другой, трэцяй і восьмай гэтага артыкула». Гэта тыя самыя патрабаванні, якія мы апісалі вышэй.
Такім чынам, калі дзяржаве гэта будзе вельмі патрэбна, то на службу па кантракце могуць пачаць прымаць у любым узросце, а таксама ўхілістаў, судзімых і былых зняволеных.
Адтэрміноўкі пры мабілізацыі
Законапраект прапануе шэраг паправак у закон «Аб мабілізацыйнай падрыхтоўцы і мабілізацыі». У выпадку прыняцця праекта зменяцца катэгорыі грамадзян, якія маюць права на адтэрміноўку ад прызыву на вайсковую службу па мабілізацыі (арт. 17 закона).
Так, пункт «прызнаныя часова непрыгоднымі да вайсковай службы ў ваенны час па стане здароўя — на тэрмін да шасці месяцаў» будзе выкраслены.
Пры гэтым у законе аб вайсковай службе застаецца палажэнне аб тым, што ад прызыву па мабілізацыі вызваляюцца грамадзяне, прызнаныя па стане здароўя непрыдатнымі да вайсковай службы з выключэннем з вайсковага ўліку. Можна меркаваць, што людзям са статусам «часова непрыдатных па здароўі» ў выпадку мабілізацыі прыйдзецца прайсці медкамісію, якая прызнае іх або прыдатнымі да службы ў ваенны час, або непрыдатнымі наогул.
Затое ў астатнім катэгорый грамадзян, якім дадуць адтэрміноўку ад мабілізацыі, стане больш.
Так, адтэрміноўка будзе прадастаўляцца мужчынам, якія маюць на ўтрыманні чатырох і больш дзяцей да 18 гадоў, і жанчынам, у якіх хоць бы адно дзіця да 18 гадоў. А па дзейсным на сёння законе ўлічваюцца толькі дзеці да 16 гадоў.
Акрамя таго, адтэрміноўку змогуць атрымаць:
- тыя, хто мае на ўтрыманні і выхоўваюць без маці дзіцяці ва ўзросце да 18 гадоў;
- тыя, хто мае дзіця, якому аказваецца паліятыўная медыцынская дапамога;
- тыя, хто мае двух і больш дзяцей, адзін з якіх інвалід;
- тыя, хто з’яўляецца апекунамі сваіх родных братоў (сясцёр);
- мужчыны ў выпадку цяжарнасці жонкі, тэрмін цяжарнасці якой складае не менш за 22 тыдні, якія маюць на ўтрыманні трох дзяцей ва ўзросце да 18 гадоў.
- жанчыны ў выпадку цяжарнасці.
Астатнія катэгорыі, якія маюць права на адтэрміноўку, застаюцца на месцы:
- забраніраваныя;
- з непрацаздольнымі членамі сям'і, якія маюць патрэбу ў пастаянным доглядзе і не знаходзяцца на дзяржзабеспячэнні, калі больш даглядаць за імі няма каму;
- якія маюць мужа або жонку-інваліда I групы;
- грамадзяне, чые маці або бацька акрамя іх маюць чатырох і больш дзяцей ва ўзросце да васьмі гадоў і выхоўваюць іх без мужа/жонкі.
Жанчыны-запасніцы
Павышаецца гранічны ўзрост знаходжання ў запасе для жанчын без вайсковых званняў. У выпадку прыняцця законапраекта ён будзе складаць 48 гадоў, тады як на гэты момант — 45 гадоў.
Ваеннаабавязаныя жаночага полу, якія маюць званні прапаршчыкаў, мічманаў або афіцэраў, будуць, як і цяпер, знаходзіцца ў запасе да 50 гадоў.
Пры гэтым жанчыны, якіх знялі з уліку да ўступлення новага закона ў сілу і якім яшчэ няма 48 гадоў, не падлягаюць паўторнаму прыняццю на вайсковы ўлік.
Вызваленне ад працы і кампенсацыі
Пашыраюцца і ўдакладняюцца сацыяльныя гарантыі для тых, каго прызываюць на службу. Паводле дзейнага Працоўнага кодэкса, работнікаў вызваляюць ад працы «на час, неабходны для прыпіскі да прызыўных участкаў, афармлення прызыву або прыёму на вайсковую службу, пастаноўкі або зняцця з вайсковага ўліку».
Цяпер да гэтага дадасца час, неабходны для «афармлення дакументаў вайсковага ўліку і ўдакладнення ўліковых даных, выканання іншых абавязкаў па вайсковым уліку» з неабходнасцю яўкі ў ваенны камісарыят або іншыя органы, а таксама час для ўдзелу ў мерапрыемствах мабілізацыйнай падрыхтоўкі і мабілізацыі, уключаючы час знаходжання ў дарозе. Пры гэтым не толькі захоўваецца месца працы, пасада і сярэдні заробак — ваенкамат яшчэ павінен будзе пакрыць выдаткі на праезд у тым жа парадку, як пры службовых камандзіроўках.
Тое ж самае з тымі, хто быў прызваны падчас навучання ва ўстановах адукацыі. Як і тыя, хто працуюе, яны вызваляюцца ад вучобы з захаваннем стыпендыі на час усіх працэдур, звязаных з пастаноўкай і здыманнем з вайсковага ўліку, прызывам на службу, афармленнем неабходных дакументаў, на час зверкі ўліковых дадзеных і іншых дзеянняў, якія патрабуюць яўкі ў ваенкамат. Аднак у выпадку прызыву на службу ім больш не будуць плаціць дапамогу ў памеры двухтыднёвай стыпендыі.
Для тых, каго прызываюць на зборы, нічога істотна не мяняецца. Калі на зборы адпраўляюць беспрацоўнага, прадпрымальніка і іншых, хто не працуе паводле працоўнай дамовы, то ім, як і раней, будуць плаціць кампенсацыю — 15 базавых велічынь на месяц. Але ў дадатак мясцовыя ўлады павінны будуць плаціць за іх і пенсійныя ўнёскі ў ФСАН.
Апарат узмацнення
У закон «Аб мабілізацыйнай падрыхтоўцы і мабілізацыі» ўносіцца паняцце «апарат узмацнення». Гэта «грамадзяне, якія прыцягваюцца для аказання дапамогі ваенным камісарыятам, органам дзяржаўнай бяспекі ў правядзенні апавяшчэння, прызыву і адпраўкі мабілізацыйных рэсурсаў ва Узброеныя сілы, іншыя войскі і вайсковыя фармаванні».
Тыя, хто знаходзіцца ў апараце ўзмацнення, будуць прыцягвацца ваенкаматамі для ўдзелу ў вучэннях, трэніроўках, занятках, якія праводзяцца органамі вайсковага кіравання. На час гэтых мерапрыемстваў ім будзе захоўвацца працоўнае месца, заробак і гэтак далей — як з прызыўнікамі.
Гэты законапраект пакуль не значыцца на парадку дня на сайце Палаты прадстаўнікоў, але, імаверна, будзе ўнесены туды ў найбліжэйшы час. У выпадку яго прыняцця закон уступіць у сілу на наступны дзень пасля афіцыйнага апублікавання.
Нагадаем, праект паправак таксама прадугледжвае ўзмацненне крымінальнай адказнасці за ўхіленне ад прызыву і штрафаў за парушэнне патрабаванняў ваенкамата. Акрамя таго, ён уводзіць SMS-позвы для прызыўнікоў. Пазбягаць адпраўкі на службу шляхам простага ўхілення ад атрымання позвы стане немагчыма.
